path: root/tde-i18n-pl/docs/tdebase/tdesu/index.docbook

<?xml version="1.0" ?>
<!DOCTYPE book PUBLIC "-//KDE//DTD DocBook XML V4.2-Based Variant V1.1//EN"
"dtd/kdex.dtd" [
  <!ENTITY kappname "&tdesu;">
  <!ENTITY package "tdebase">
  <!ENTITY % addindex "IGNORE">
  <!ENTITY % Polish "INCLUDE"> <!-- change language only here -->
]>

<book lang="&language;">
<bookinfo>

<title>Podręcznik &tdesu;</title>

<authorgroup>
<author>&Geert.Jansen; &Geert.Jansen.mail;</author>
<othercredit role="translator"><firstname>Suse</firstname><surname>Polska</surname><affiliation><address><email>[email protected]</email></address></affiliation><contrib>Polskie tłumaczenie</contrib></othercredit> <othercredit role="translator"><firstname>Adrian</firstname><surname>Brosz</surname><affiliation><address><email>[email protected]</email></address></affiliation><contrib>Weryfikacja i uaktualnienie tłumaczenia</contrib></othercredit> 
</authorgroup>

<copyright>
<year>2000</year>
<holder>&Geert.Jansen;</holder>
</copyright>

<legalnotice>&FDLNotice;</legalnotice>

<date>2005-06-07</date>
<releaseinfo>1.00.00</releaseinfo>


<abstract><para>&tdesu; jest graficzną nakładką dla polecenia &UNIX-dopelniacz; <command>su</command>.</para></abstract>

<keywordset>
<keyword>KDE</keyword>
<keyword>su</keyword>
<keyword>hasło</keyword>
<keyword>root</keyword>
</keywordset>

</bookinfo>

<chapter id="introduction">
<title>Wprowadzenie</title>

<para>Witamy w &tdesu;! &tdesu; jest graficzną nakładką &kde; dla polecenia &UNIX-dopelniacz; <command>su</command>. Pozwala ona na uruchamianie programów z uprawnieniami innych użytkowników, po podaniu ich hasła. &tdesu; jest nieuprzywilejowanym programem, korzysta z polecenia systemowego <command>su</command>.</para>

<para>&tdesu; ma jedną dodatkową właściwość: może zapamiętywać dla Ciebie hasła. Jeśli używasz tej funkcji, musisz podać hasło tylko raz, dla każdego z uruchamianych poleceń . Zobacz <xref linkend="sec-password-keeping"/> - tam jest więcej informacji na ten temat i analiza bezpieczeństwa.</para>

<para>Ten program jest zaprojektowany tak, by uruchamiać go z linii poleceń lub z plików <filename>.desktop</filename>. Chociaż prosi o podanie hasła administratora (<systemitem class="username">root</systemitem>) za pomocą okna dialogowego z graficznym interfejsem, jest raczej łącznikiem pomiędzy poleceniem konsoli a graficznym interfejsem użytkownika.</para>

</chapter>

<chapter id="using-tdesu">
<title>Używanie &tdesu;</title>

<para>Używanie &tdesu; jest łatwe. Składnia wygląda następująco:</para>

<cmdsynopsis><command>tdesu</command> <group choice="opt"><option>-c</option></group> <group choice="opt"><option>-d</option></group> <group choice="opt"><option>-f</option> <replaceable> plik</replaceable></group> <group choice="opt"><option>-i</option> <replaceable> nazwa ikony</replaceable></group> <group choice="opt"><option>-n</option></group> <group choice="opt"><option>-p</option> <replaceable> priorytet</replaceable></group> <group choice="opt"><option>-r</option></group> <group choice="opt"><option>-s</option></group> <group choice="opt"><option>-t</option></group> <group choice="opt"><option>-u</option> <replaceable> użytkownik</replaceable></group> <group choice="opt"><option>--nonewdcop</option></group> <group><arg choice="req"><replaceable>polecenie</replaceable> <arg><replaceable>arg1</replaceable></arg> <arg><replaceable>arg2</replaceable></arg> <arg rep="repeat"><replaceable></replaceable></arg></arg></group> </cmdsynopsis>
<cmdsynopsis><command>tdesu</command> <arg choice="opt">wspólne opcje &kde;</arg> <arg choice="opt">wspólne opcje Qt</arg> </cmdsynopsis>

<para>Parametry linii poleceń wyjaśnione są poniżej.</para>

<variablelist>
<varlistentry>
<term><option>-c <replaceable>program</replaceable></option></term>
<listitem><para>Ten parametr określa program który ma być uruchomiony z uprawnieniami administratora. Musi być on przekazany jako jeden argument. Jeśli więc chcesz uruchomić menedżera plików, wpisujesz w linii poleceń: <userinput><command>tdesu <option>-c <replaceable>kfm -sw</replaceable></option></command></userinput></para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><option>-d</option></term>
<listitem><para>Pokazuje informacje do debugowania.</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><option>-f <replaceable>plik</replaceable></option></term>
<listitem><para>Ta opcja umożliwia wydajne używanie of &tdesu; w plikach <filename>.desktop</filename>. Przekazuje ona &tdesu; polecenie sprawdzenia pliku podanego przez parametr <parameter>plik</parameter>. Jeśli plik ten może być zapisany przez bieżącego użytkownika, &tdesu; wykona polecenie jako ten właśnie użytkownik. Jeśli bieżący użytkownik nie ma uprawnień do zapisania tego pliku, polecenie jest wykonywane jako użytkownik <parameter>użytkownik</parameter> (domyślnie root).</para>
<para><parameter>plik</parameter> jest określany w następujący sposób: jeśli <parameter>plik</parameter> zaczyna się od <literal>/</literal>, jest uznawany za absolutną nazwę pliku. W przeciwnym wypadku, przyjmuje się, że jest nazwą jednego z globalnych plików konfiguracyjnych &kde;. Na przykład, aby skonfigurować menedżer logowania &kde; (<application>tdm</application>), możesz użyć polecenia <command>tdesu <option>-c tdmconfig -f tdmrc</option></command></para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><option>-i</option> <replaceable>nazwa ikony</replaceable></term>
<listitem><para>Określa ikonę, która zostanie użyta w oknie dialogowym wprowadzania hasła. Można podać tylko nazwę, bez rozszerzenia.</para>
<para>Na przykład, aby uruchomić <command>kfmclient</command> i pokazać ikonę &konqueror-dopelniacz; w oknie dialogowym wpisywania hasła:</para>
<screen><userinput><command>tdesu</command>  <option>-i konqueror</option> <command>kfmclient</command></userinput></screen>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><option>-n</option></term>
<listitem><para>Nie przechowuj hasła. Opcja wyłącza pole wyboru <guilabel>pamiętaj hasło</guilabel> w oknie dialogowym wpisywania hasła.</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><option>-p</option> <replaceable>priorytet</replaceable></term>
<listitem>
<para>Ustawia wartość priorytetu procesu. Priorytet jest dowolną wartością między 0 a 100, gdzie 100 oznacza najwyższy, natomiast 0 najniższy priorytet. Domyślna wartość to 50.</para>
</listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><option>-r</option></term>
<listitem><para>Uruchamia polecenie z priorytetem czasu rzeczywistego.</para>
</listitem>
</varlistentry>

<varlistentry>
<term><option>-s</option></term>
<listitem><para>Zatrzymuje demona tdesu. Patrz <xref linkend="sec-password-keeping"/>.</para></listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><option>-t</option></term>
<listitem><para>Włącza wyjście na terminal. Opcja ta wyłącza przechowywanie hasła. Głównym zastosowaniem powyższego jest znajdowanie błędów (debugowanie) &mdash; jeśli chcesz uruchamiać programy konsoli, użyj lepiej zwykłego polecenia <command>su</command> zamiast &tdesu;.</para> </listitem>
</varlistentry>
<varlistentry>
<term><option>-u</option> <replaceable>użytkownik</replaceable></term>
<listitem><para>Mimo, że najczęstszym zastosowaniem dla &tdesu; jest uruchamianie polecenia jako administrator, możesz podać dowolną nazwę użytkownika i odpowiednie dla niego hasło.</para>
</listitem>
</varlistentry>

</variablelist>

</chapter>

<chapter id="Internals">
<title>Szczegóły implementacji</title>

<sect1 id="x-authentication">
<title>Uwierzytelnianie X</title>

<para>Program, który uruchamiasz, będzie działał z identyfikatorem użytkownika root i przez to w zasadzie nie będzie miał dostępu do Twojego ekranu X-ów. &tdesu; omija ten problem poprzez dodawanie ciasteczka identyfikującego dla Twojego ekranu do pliku tymczasowego <filename>.Xauthority</filename>. Po zakończeniu działania polecenia, plik ten jest usuwany. </para>

<para>Jeśli nie używasz ciasteczek X, jesteś zdany na siebie. &tdesu; wykryje to ustawienie i nie doda ciasteczka, ale będziesz musiał się upewnić, że użytkownik root ma dostęp do Twojego ekranu.</para>

</sect1>

<sect1 id="interface-to-su">
<title>Interfejs do <command>su</command></title>

<para>&tdesu; używa polecenia systemowego <command>su</command> do zmiany uprawnień. W tej części wyjaśnione zostaną szczegóły, jak &tdesu; to robi. </para>

<para>Ponieważ niektóre implementacje polecenia <command>su</command> (na przykład ta z Red Hata) nie czytają hasła ze standardowego wejścia (<literal>stdin</literal>), &tdesu; tworzy parę pty/tty, a następnie wykonuje <command>su</command> ze standardowymi deskryptorami plików podłączonymi do tego tty.</para>

<para>Aby uruchomić polecenie przekazane przez użytkownika, zamiast domyślnie uruchamianej interaktywnej powłoki, &tdesu; przekazuje polecenie za pomocą opcji <option>-c</option> polecenia <command>su</command>. Ten argument jest rozumiany przez każdą znaną mi powłokę, więc powinno to działać w każdym przypadku. Polecenie <command>su</command> przekazuje argument <option>-c</option> do uruchomionej powłoki i powłoka uruchamia wskazany program. Przykładowe polecenie: <command>su <option>root -c <replaceable>program</replaceable></option></command>.</para>

<para>Zamiast uruchamiania polecenia użytkownika bezpośrednio poprzez polecenie <command>su</command>, &tdesu; uruchamia mały program pośredniczący o nazwie <application>tdesu_stub</application>. Ten program (działający jako użytkownik docelowy), pobiera niektóre informacje z &tdesu; poprzez połączenie pty/tty (podłączone do standardowego wejścia i wyjścia) i wówczas uruchamia program użytkownika. Przekazywane są: nazwa ekranu X, ciasteczko uwierzytelniające X (jeśli jest dostępne), zawartość zmiennej <envar>PATH</envar> i polecenie do uruchomienia. Powodem, dla którego użyty jest program pośredniczący jest to, że ciasteczko X jest prywatną informacją i nie może być przekazywane w linii polecenia.</para>

</sect1>

<sect1 id="password-checking">
<title>Sprawdzanie hasła</title>

<para>&tdesu; sprawdza hasło, które zostało podane i wyświetli komunikat o błędzie, jeśli nie będzie ono poprawne. Sprawdzanie dokonywane jest poprzez uruchomienie prostego programu <filename>/bin/true</filename>. Jeśli sprawdzenie się powiedzie, hasło uznawane jest za poprawne.</para>

</sect1>

<sect1 id="sec-password-keeping">
<title>Przechowywanie hasła</title>

<para>Dla twojej wygody, &tdesu; posiada opcję <quote>przechowywania haseł</quote>. Jeśli interesują Cię kwestie bezpieczeństwa, powinieneś przeczytać tę część.</para>

<para>Pozwalając &tdesu; na zapamiętywanie haseł, otwierasz (małą) lukę w bezpieczeństwie systemu. Oczywiście, &tdesu; nie pozwala komukolwiek innemu poza Tobą na używanie hasła, ale jeśli zostanie to zrobione nieuważnie może obniżyć poziom bezpieczeństwa administratora (użytkownika <systemitem class="username">root</systemitem>) do tego, jaki ma zwykły użytkownik (Ty). Haker, który włamie się na Twoje konto, może zdobyć uprawnienia administratora. &tdesu; próbuje temu zapobiec. Zabezpieczenia jakich używa są, moim zdaniem, wystarczające i są objaśnione poniżej.</para>

<para>&tdesu; używa demona, nazwanego <application>tdesud</application>. Demon nasłuchuje na gnieździe &UNIX-dopelniacz; w katalogu <filename>/tmp</filename>,  oczekując na polecenia. Tryb (uprawnienia) gniazda to 0600 więc tylko Ty jako posiadacz odpowiedniego identyfikatora użytkownika możesz się połączyć. Jeśli włączone jest przechowywanie haseł, &tdesu; wykonuje polecenie poprzez tego demona. Zapisuje polecenie i hasło administratora do gniazda, a następnie demon wykonuje polecenie za pomocą <command>su</command>, jak wyjaśniono wcześniej. Poźniej, polecenie i hasło nie są zapominane, zamiast tego są one przechowywane przez określony przedział czasu. Przedział czasu można określić w module &kcontrolcenter-dopelniacz;. Jeśli pojawi się nastepne żądanie wykonania tego samego polecenia w tym przedziale czasu, nie będzie konieczne powtórne podanie hasła. Aby uchronić demona przed kradzieżą haseł przez włamywaczy (na przykład poprzez dołączenie debuggera), demon jest uruchamiany ze zmianą grupy (SGID) na 'nogroup'. To powinno zabezpieczyć przed uzyskaniem hasła z procesu <application>tdesud</application> przez wszystkich zwykłych użytkowników (wliczając Ciebie). Dodatkowo demon ustawia zmienną  środowiskową <envar>DISPLAY</envar> na wartość którą miała przy uruchomieniu. Jedyną rzeczą którą może zrobić wówczas włamywacz jest uruchomienie programu na Twoim ekranie.</para>

<para>Jedynym słabym punktem tego schematu jest to, że programy jakie uruchamiasz prawdopodobnie nie są pisane z myślą o bezpieczeństwie (czyli do wykonania z uprawnieniami administratora za pomocą SUID). Oznacza to że mogą one zawierać błędy przepełnienia bufora lub inne problemy, które mogą wykorzystać hakerzy.</para>

<para>Korzystanie z opcji zapamiętywania haseł jest kompromisem pomiędzy bezpieczeństwem i wygodą. Samemu trzeba zdecydować, co się wybiera, mając świadomość ryzyka.</para>

</sect1>
</chapter>

<chapter id="Author">
<title>Autor</title>

<para>&tdesu;</para>

<para>Prawa autorskie (c) 2000 &Geert.Jansen;</para>

<para>Autorem &tdesu; jest &Geert.Jansen;. Jest w części oparty na &tdesu; w wersji 0.3 autorstwa Pietro Iglio. Pietro i ja ustaliliśmy, że dalej ja będę się opiekował programem.</para>

<para>Z autorem można skontaktować się pod adresem e-mailowym &Geert.Jansen.mail;. Proszę o informacje na temat wszelkich niedociągnięć, abym mógł je naprawić. Jeśli masz jakieś sugestie, skontaktuj się ze mną.</para>
&underFDL; &underArtisticLicense; </chapter>

</book>
<!--
Local Variables:
mode: sgml
sgml-omittag: nil
sgml-shorttag: t
End:
-->